Initial DEX Offering (IDO) Nedir? IDO Hakkında Bilmeniz Gerekenler

ICO, ITO, STO, IEO halka arz tekniklerini kripto para dünyasında sık sık duyduk. Lakin Initial DEX Offering (IDO) kavramını duyduk mu?

Son yıllarda kripto paralar için farklı kitlesel fonlama platformları kullanıldı. Lakin IDO’lar kitlesel fonlamada ihtilal yaratıyor. IDO yolu, Uniswap, Bancor yahut Balancer üzere merkeziyetsiz likidite sağlayan borsalar üzerinden yapılır.

İçindekiler

IDO Nedir?

İlk olarak klasik borsalarla merkeziyetsiz borsalar (DEX) ortasında önemli farklar bulunduğunu belirterek başlayalım. Merkeziyetsiz borsalarda buyruklar emir yapıcılar ve buyruk alıcılar üzerine heyetidir. Merkeziyetsiz borsalardaki likidite eksikliğinden ötürü kaymalar sıklıkla oluşur. Bu yüzden çok fazla ziyaretçi merkeziyetsiz borsalarda bulunmaz.

Yazılımcılar, bu sorunu çözmek için merkeziyetsiz borsalar kurmaya karar verdiler. Borsalar likidite havuzları üzerinden süreç yapanların borsada listelenen token’ların değişiminin yapılmasına imkan sağlar.

Örneğin USDC/ETH havuzları, yatırımcıların USDC tokenlarını Ethereum (ETH) yahut öbür token’larla değiştirmelerine imkan sağlar. Birebir vakitte yatırımcılar, Ethereum (ETH) ve USDC sağlayarak likidite havuzuna katkı sağlar. Bu sayede borsalar, her bir fiyat düzeyi için anında kaynak sağlar.

Token için likidite değerli bir kavram olduğu için merkeziyetsiz borsalar, birinci arzlar için gereken likiditeyi sağlar.

Doğal olarak, bZx ve UMA platformları, likidite sağlamak için IDO’dan faydalandılar. Öteki formda açıklarsak, IDO’lar proje tokenlarını merkeziyetsiz borsalarda listelemesi manasına gelir.

İlk borsa arzı (IEO), projelerin merkezi borsalar (CEX) üzerinden token’larını listelemelerine imkan tanıyor. Ancak bunun sonucunda çok sıkı yönetmeliklerle karşılaşıyorlar, bunlar:

-Rakip borsalarda listelemenin olmaması,

-Belli ölçüde token değişimine imkan tanımak ya da büyük fiyatlar ödemek,

-Kitlesel fonlamanın ölçeğinin denetim edilememesi

IDO’nun Avantajları

IDO’nun avantajları şu formda sıralanabilir:

Anında Likidite Sağlanması

Tokenların hayatta kalabilmesinin birinci şartı, anında likiditeye erişimine bağlıdır. Tarih bizlere tokenlardaki likidite probleminin fiyatlara dehşetli tesirini bize gösterdi. Bu yüzden likidite havuzları, rastgele bir kayma olmadan her bir fiyat düzeyi için likidite vaat eder. Öncelikle projelerin aşikâr bir likidite ölçüsünü sağlamaları gerekiyor.

Tokenlarla Anında Süreç Yapılması

Token arz edildiğinden beri yatırımcılar kolay kolay piyasaya sürülen tokenlar üzerinden süreç yapabilir. Bu sayede yeni tokenlar IDO esnasında daha yüksek fiyattan satabilirler.

Kripto para haberlerinde vakit zaman merkezsiz borsalarda listelenen projelerde kaydedilen fiyat artışlarına dikkat çekiliyor. Örneğin UMA protocol, tokenlarını merkeziyetsiz borsada listelemişti. Sonuç olarak, fiyatı kısa bir müddet içinde 26 centten 2 dolara kadar çıktı.

Ama bu özellik içinde önemli dezavantaj bulundurur. Likidite havuzları, bonding curve modelinden faydalandıkları için tokenların fiyatı swap süreçleri sonucu düşürülebilir. Bunun sonucu olarak fiyatlarda hareketlilik oluşur.

Düşük Maliyetler

Bazı borsalar, tokenların listelenmesi için bir milyon dolara kadar fiyat isteyebilir. Ayrıyeten borsalar, token listelemesi konusunda çok seçici davranır. Bu da bir nebze sansürü gösteriyor. Lakin şayet projeler merkeziyetsiz borsalar kullanırsa, kontratı çalıştırmak için birkaç Euro öderler. Bu sayede akıllı kontratlar, likidite havuzuna erişim sahibi olur.

Açık ve Eşit Kitlesel Fonlama

Fonlama için IDO prosedüründen faydalanan projeler, operasyonları için yatırımlara muhtaçlık duymaz. Bilhassa yatırımcıların tokenların birçoklarını düşük fiyattan alıp arz olduktan sonra sattıkları düşünülürse, yatırımcılar için hoş bir kâr fırsatı oluşturuyordu. Lakin birçok küçük yatırımcı bunun sonucunda önemli ziyan görüyordu.

IDO’da ise herkes kitlese fonlamaya katılabilir. Tabi ki de bunun önemli dezavantajları bulunuyor. Şu an dezavantajlarına bakalım.

IDO’daki Sıkıntılar Nelerdir

IDO’larda ne kadar potansiyel olsa da, aşikâr başlı problemlere dikkat etmekte yarar var.

Kontrol Sistemlerindeki Eksiklik

İlk sorun, denetim sistemlerindeki eksiklikten oluşur. Tüm kitlesel fonlama projelerinde belirli bir düzeyde denetimi tutmak istersiniz. Ancak IDO’da bu mümkün değildir. Bu yüzden fiyatlar swap yapıldığı sürece oynayabilir.

Ayrıca balinalar tokenların birçoklarını alıp yönetişim özelliklerini önemli oranda mahvedebilir. Bu yüzden güç elde etmek için çok kullanılır.

Diğer sorun ise uyumluluk konusunda yaşanıyor. Kitlesel fonlamanın geçerliliği için, yatırımcılar için belirli başlı bilgileri sunmanız lazım.

Bu yüzden kitlesel fonlamalarda ne kadar token alındığı konusunda denetim yoktur. Ayrıyeten bonding curve modeli yüzünden ne kadar paranın oluşturulduğu üzerine rastgele bir denetim yoktur.

Anlık Fiyat Hareketlenmeleri

Token fiyat hareketleri birinci token alındığı vakit gerçekleşit. Bu yüzden yüksek fiyatlara ulaşmadan evvel birkaç kişinin eline geçer. Bu teknikler borsalarda listelenme olduğu anda alım satım yapan botlar, ağları spamlama ve kâr için ellerinizdeki tokenları öteki yatırımcılara satma olarak gerçekleşir.

Likidite Çekme İşlemleri

Likidite çekmeler, IDO’ları en çok zorlayan mevzulardan birisi olarak görülür. Yatırımcılar swap listelemelerine girmek için süratlice hareket etmek zorunda kalıyor. Bu sayede dolandırıcılar kendi tokenlarına öteki tokenların simgesini verebilirler. Bu sayede dolandırıcılar belirli tokenları kendi ceplerine atabilir. Sonuç olarak yatırımcılar bedelsiz tokenları tutmak zorunda kalır.

IDO’nun Geleceği?

Kısacası IDO’lardaki meseleler bu halde sıralanabilir:

-Balinalar yüksek alımlar yaparak platformda denetimi sağlayabilir.

-Ani fiyat hareketlenmeleri eşit bir ortam yaratmaz.

-Zaman baskısı yatırımcıları yanlış tokenlara yönlendirebilir.

Kısacası, IDO için denetim düzenekleri, kitlesel fonlama mühleti boyunca sabit bir fiyattan tutulabilir. Bu sayede kimin tokenları aldığı konusunda bilgi sahibi olabilirsiniz.